Carlos Sanz
Erakusketa hau eta bere katalogoa Carlos Sanzen lana ikertzeko eta berreskuratzeko proiektu baten emaitza dira.
Gipuzkoako Foru Aldundiko Kutxa Fundazioak eta Gordailuak elkarlanean egin zuten, azken horri artxiboa eman eta artistaren familiak 2021ean artistaren pieza ugari eman ondoren.
Material hori guztia eta hainbat funts instituzional eta pribatutan zaindutako beste batzuk aztertu ondoren, Mikel Lertxundi Galiana komisarioak 1963 eta 1986 artean egindako 130 bat pieza proposatu dizkigu, Carlos Sanzen ibilbide labur baina oparoan zehar ibilbide kronologikoa osatzen dutenak, eta material dokumental argitaragabez lagunduta.
Bere obra ingurune artistikoan ezaguna eta balioetsia den arren, itzalpean egon da 25 urtez publiko zabalarentzat. Abagune hau artista bikain honengana hurbiltzeko da, zeina, bere zirkunstantziengatik izan ez balitz, artearen panoraman tokikoaz haraindiko beste maila batera iritsiko baitzen zalantzarik gabe. Begien bistan dago bere marrazkien eta pinturen kalitatea, eta 60-70 urteetan Euskal Herriko kultur ekimen garrantzitsuenetako batzuetan izan zuen parte-hartze sutsua.
Erakusketa 3 espaziotan antolatuta dago, eta beren lanak kronologikoki antolatzen dituzte, beren ekoizpenaren bilakaera ulertzen laguntzeko. Horregatik ikusten ditugu olioak eta marrazkiak elkarrekin, komisarioak aldi berean erakutsi nahi izan dituenak tekniken elkarbizitza erakusteko:
Kanpotik barrura
Hasierako urte batzuen ondoren, Zuzenbide ikasketak 1960an hasi zituen Carlos Sanzek. Une horretan pintatzeari uzten dio, baina marrazten jarraitzen du. Marrazki kritikoak, ironikoak, satirikoak eta makabroak egiten ditu, baina, bere bizipenetik eratorriak, badira intimoagoak ere. Bertan, zapalkuntza politikoa, erlijiosoa, soziala eta arrazazkoa, erregimen frankistaren eta Elizaren arteko adostasuna, klase xumeen etsipena eta errepresio sexuala jorratzen ditu, baita eguneroko kostunbrismoaren beste ikuspegi isekari batzuk ere. 1966 eta 1967an Vietnamgo gerra salatzen duen serie bat ere egin zuen.
1964an pinturara itzuli zen, hasieran informalismora eta figurazio espresionistara hurbiltzen zuten esperimentu tekniko eta formaletan zentratzeko. Bere kalitate materikoak nabarmentzeko ekoizpen bat da: enpaste kementsuak aplikatzen ditu, pintura freskoan kendu eta armiarma jartzen du, tantaka marrazten du zabalera eteneko lerro batekin, eta, azken batean, protagonismo handia ematen dio keinukeriari, ondorengo obran inplizitua zena baino indarkeria biziagoa islatzeko bitarteko gisa.
Hamarkadaren bigarren erdialdeko bere olioetan garatzen duen ezaugarri odoltsuarekin batera, bere unibertsoan errepikakorrak izango diren elementu batzuk agertzen hasi dira, hala nola, ateak, leihoak, markoak eta oheak. Azken horrek, batzuetan parihuela edo ohe gisa ere agertzen denak, sinbolikoki lotzen du bere gaixotasunak denboraldi luzez behartzen zuen preso etzanera.
Barnealdea
Erdiko espazio handian, Carlos Sanz bere lanetan 1968tik aurrera eta bere bizitzaren amaierara arte marrazten hasi zen espazioak gogorarazten dizkigun gela bat dago.
Hemen bere pinturarik ezagunenak aurkitzen ditugu, zeinetan sarritan elementu bertikal eta horizontalez osaturiko konposizio bat aurki dezakegun, espazio abstraktu bat ordenatuz, non elementu organiko bat, homunkulu bat, agertzen den. Erakunde hori hainbat modutan interpreta daiteke: artistaren alter ego bat bezala, gaixotasunaren dramarekin bizi dena, edo usteltzen ari den mundu baten usteltzearen irudikapen sinboliko bat bezala.
Hamarkada aldatzera doanean, bere paleta argitu egiten da. 1972tik aurrera espazioaren faktorea nabarmenagoa da, eta tentsio bat sumatzen da espazioaren definizio perfektuaren eta bertan bizi diren fardelen definizio ezaren artean. Aurreko urteetako ukipen-balioak (enpasteak eta sokak, harea edo paperak gehitzea) murriztu egiten dira, eta pintura diluituagoa egiten du, nahiz eta elementu organikoetarako keinu espresionista mantentzen duen.
Orduan, zirkuluak eta obaloak agertzen dira, ikuslearen begirada fokalizatzeko asmoz.
Espazio hori are gehiago zabaldu zen 70eko hamarkadaren amaieran eta 80ko hamarkadan. Eszenatokiaren hedapen horrek nabarmenago egiten du bere konposizioak biltzen dituen isiltasuna eta ziurgabetasun sentsazioa areagotzen du, bere protagonistak dekoratu aldaezin batean arropa eta erraien nahaspila batera murriztuta uzten baititu.
Collage, poesia eta espiritu kolektiboa
Areto honetan Sanzek collageari eta bere interes zabala erakusten duten beste esparru artistiko eta kultural batzuei eskainitako dedikazioa jasotzen da (bere alderdi literarioaren erakusketarekin), baita arteari dimentsio sozial eta kolektiboa eman nahi zioten esperientzietan izandako inplikazioa ere (GAUR taldea, Gipuzkoako Estanpa Herrikoia, Korain taldea).
ERAKUSKETA-GIDA
